Halkının hepsi Şafii mezhebine mensup Müslümanlardan olan Somali cumhuriyetinin kuzeyinde Aden körfezi, doğusunda Hint Okyanusu, güneyinde kısmen deniz ve kısmen Kenya, batısında da Kenya ve Habeşistan devletleri bulunur. Hükümet merkezi Mogadişu şehri olup, resmi dili İngilizce, İtalyanca ve Arapça'dır.
Somali devletinde İslam dini, 7. yüzyılda yayılmaya başladı. Bu yüzyılda kurulan Zeyla (Zeila) sultanlığı, önce küçük bir İslam devleti iken, sonraları büyüyerek 13. yüzyılda Adul İmparatorluğu adını aldı.
Bu imparatorluğun en kuvvetli hükümdarı olan İmam Ahmed bin İbrahim Gazali (1528-1543), Habeşistan'ı sıkıştırdığında, Habeşistan hükümdarı Portekizlilerden yardım istedi. 1541 yılında, Portekizliler ile Habeşistanlılar, Adul İmparatoru İmam Ahmed'i mağlup ederek Habeşistan'ın rahat bir nefes almasını sağladılar.
İmam Ahmet, 1453 yılında vefat edince, imparatorluk dağıldı. Zeyla ve diğer yerler Yemen'in idaresine geçti. Ülkenin alt kısımları Zengibar'a tabi oldu. İç kısımlarda da ufak tefek Somali beylikleri kuruldu.
1839 yılında İngilizler, Aden sömürgesini kurunca, Yemen'le, daha doğrusu Osmanlı İmparatorluğu'na ismen bağlı olan Zeyla ve Tajora hakimleri ile bir anlaşma yaptılar. 1869 yılında Süveyş Kanalı açılınca, Kızıldeniz'in Hint Okyanusu'na açılan bu boğaz kısmı önem kazandı. O zamanki Mısır hıdivi İsmail Paşa, Sudan'a bir ordu göndererek, Kisimaio'ya kadar bütün Somali sahillerini işgal etti. İngilizler, Aden'in karşısında bu yerlerin işgalini mecbur tanıdılar.
1811 yılından sonra Sudan'da çıkan Mehdi isyanının yayılması karşısında Mısır, Somali'den çekilmek zorunda kaldı. Bu sırada İngilizler, Somali'deki kabileler ile anlaşmalar yaparak kuzey Somali'yi idareleri altına aldılar. Fransa da, 1885 yılında Tajora sultanı ile bir anlaşma yaparak Fransız Somalisi'ni kurdu.
1880 yılından beri Somali'de gözü olan İtalyanlar ise, Zengibar sultanı ile bir anlaşma yaparak Hint Okyanusu kıyılarındaki Mogadişu ve diğer Somali şehirlerini himayeleri ve kontrolleri altına aldılar. Sonra, bu bölgedeki Somalili liderle de anlaşarak İtalyan Somali'si kurdular.
1899 yılında Somalili Muhammed bin Abdullah Hasan adındaki bir lider, Somali'deki sömürgecilere karşı ilk isyan bayrağını çekerek istiklal davası uğrunda uzun mücadelelere girişti. Bu mücadele, tam 21 yıl kadar sürdü. 1920 yılında Muhammed bin Abdullah Hasan, nihayet mağlup edildiği zaman, her Sudanlının kalbinde vatan aşkı ve istiklal ve hürriyet sevgisi uyanmıştı.
1939 yılında İkinci Dünya Savaşı çıktığında, Habeşistan'daki İtalyan kuvvetleri, bütün Somali'yi işgal ettiler. Fakat iki yıl sonra İngilizler, İtalyanlardan Somali'yi geri aldılar. Böylece İtalyan ve İngiliz Somalisi, İngiliz askeri idaresi altına girerek birleştirildi.
1950 yılında Birleşmiş Milletler, İtalya Somalisini himayesi altına almasına rağmen, burayı yine İtalyanlar idare etmeye başladılar. İngiliz Somalisi de İngiltere'nin elinde kaldı. Her iki Somali, sömürgeci milletlere arzu ettikleri menfaatleri temin etmediklerinden, 1960 yılında mecburen birleşerek bağımsızlığına kavuşturuldu. Ve aynı yıl içinde Somali Cumhuriyeti, Birleşmiş Milletlere üye oldu.
0 yorum: